ازدواج و زندگی مشترک(1)

ازدواج و تشكيل زندگي مشترك از مهم ترين و سرنوشت سازترين تصميمات و اتفاقات زندگي هر كس مي باشد و ملاكهاي انتخاب همسر به نوعي نمودار شخصيت و ارزش واقعي انسان مي باشد . دنبال هر ملاك و معياري باشيم ارزش خودمان هم با آن متناسب است . «هر چيز كه اندر پي آني ، آني » . در اين راستا بايد توجه داشت كه ملاكهاي اعتباري و ظاهري مسير انتخاب عاقلانه را منحرف نسازد . در قرآن كريم همسر سبب آرامش مي باشد «سوره روم ، آيه 21» و لباسي براي پوشاندن معايب طرف مقابل و آراستن او به جمال.(سوره بقره ، آيه 187 ) .

ذيلاً به مواردي از ملاكهاي معقول و سنجيده در انتخاب همسر اشاره مي شود :

1- رضایت و قبول زندگی شرافتمندانه با کار آبرومندانه بدون داشتن توقعات نابجا و فرو غلطيدن در رقابت هاي نفساني كه رهاوردي جز سلب آرامش و تلاطم دروني نخواهند داشت و البته برخوردار بودن از اين سطح فكر ، فرهنگ و فرهيختگي والايي طلب مي كند كه چشم و دل دنبال اعتباريات و زرق و برق ظاهري نباشد و بلكه حقايق برايش ارزش داشته باشند .

2- پرهيز جدّي از اظهار سخنان خلاف واقع و مبالغه آميز با نيّت ترغيب طرف مقابل به خود در آغاز زندگي كه بعضاً معلوم شدن خلاف واقع بودن آنها پس از ازدواج موجب بروز اختلافات شديدي   مي گردد كه بعضاً به شكايت و دادگاه نيز كشيده مي شود .

3- تناسب سطح ثروت طرفین و نبود تفاوت و فاصلۀ چشمگیر مالی و مادی زوجین كه يا موجب خودبرتربيني طرف برخوردار از امتيازات و اموال بيشتر خواهد گرديد و يا اينكه اگر يك نفر از زوجين خود را با مال و منال بادآورده اي مواجه ببيند از حد اعتدال خارج خواهد شد و مسائل ديگر ...

4- داشتن نساب لازم اخلاقی و برخورداری هر چه بیشتر از مکارم و فضایل اخلاقی موجب کامیابی بیشتر در زندگی خواهد گردید . در مقابل ملاکها و معیارهای مختلف انتخاب همسر اعم از مال و ثروت و مقام و موقعیت و جمال ظاهری و ... هر چیزی غیر از اخلاق طرف مقابل محوریت داشته باشد اگر منجر به ندامت و پشیمانی نشود خوش شانسي است .

5- برخوردار بودن از حد متوسط وجاهت و زیبائی ، مناسب است که زوجین مخصوصاً پسر دنبال همسری با وجاهت خیره کننده نباشد چرا که پس از مدّتی این زیبائی برای همسر عادی تلقی خواهد شد ولی هم در زن احتمالاً موجب غرور و ادعای کاذب شود و هم در بیرون از خانواده احتمالاً موجب سوء ظن و بدگماني گردد .

6- طرفین و هر کدام از زوجین دارای اهداف کلّی مشترک با یکدیگر باشند ، هر چند که در به کارگیری روش و وسیله برای رسیدن به هدف تفاوت داشته باشند ولی هدف و غایت برایشان یکسان باشد . مثلاً اگر هر دو دنبال رسیدن به یک زندگی معنوی هستند ممکن است راه رسیدن به معنویت همسان نباشد ولی هدف برای هر دو اگر معنویت باشد زندگی مشترک دلنشین تر و لذت بخش تر خواهد بود و البته اگر وسیله رسیدن به هدف نیز مشترک باشد مناسبتر است .

7- طرفين از فضای فکری همدیگر بیگانه نباشند و سنخ روانی طرفین با هم مباینت نداشته باشد مثلاً اگر یکی از زوجین دارای ذوق ادبی یا هنری باشد و دیگری اصلاً گرایشي نسبت به ادب و هنر نداشته باشد زندگی مشترک چندان دلپذیر نخواهد بود و در صورت نبود انطباق فکری و ذوقی لااقل از ابراز نظرات دافع و برخورنده خودداری شود.

8_ازدواج پس از رسیدن به یک شناخت دقیق مخصوصا در مورد وضعیت روحی و روانی و شرایط طرف مقابل صورت پذیرد.سنخ روانی ؛سلامت و اعتدال روحی و کمال اخلاقی طرف مقابل برای یک عمر زندگی مشترک مهم می باشد.آراسته بودن به صفات حمیده ای مانندمحبت؛عدالت؛شفقت؛تواضع؛احسان ؛مهرورزی و مبرا بودن نسبی از صفات نکوهیده ای مانند حسد؛کینه؛عقده؛عداوت؛تکبر؛سوظن و...

9- تا حد امکان دنبال همسری باید بود که از یک فرهنگ و منطقه و با زبان مشترک باشند . اختلاف قومی ، منطقه ای و زبانی بعضاً موجب مغایرت در علائق و گرایشهای طرفین می شود و همچنین در مورد محل اقامت و استقرار نیز بعضاً موجب اختلاف نظر می گردد .

10- زوجین باید از نساب لازم اعتقادی و دینی برخوردار باشند . دین ورزی واقعی ، نه صرفاً از روی عادت و سنّت نقش بسیار مهم و بازدارنده ای در پیروی از هوای نفس می تواند داشته باشد و نیز نقش برانگیزاننده ای در سوق دادن به یک زندگی معنوی و اخلاقی دارد .

همچنین مناسب است که زوجین برای چشم انداز و افقی که در ادامۀ زندگی مشترک با هم در نظر گرفته اند نسبت به سوالات اساسی و راهبردی ذیل به یک تفاهم و نتیجه گیری توام با وفاق و همدلی رسیده باشند :

1- زن و مرد جوان در آغاز زندگی باید به این پرسش پاسخ مناسب داشته باشند که قرارست خودشان از زندگی آنها راضی باشند یا دیگران ، غالباً به لحاظ تجویزی و توصیه ای پاسخ این سوال در نظر گرفتن رضایت خود می باشد ولی در عمل به گونه ای زندگی ادامه پیدا می کند که گویی زندگی من برای دیگران است و من نقشی که آنها می خواهند بازی می کنم . من باید در درجه اوّل خودم باشم و برای خودم باشم و خود اصیل را تعالی بدهم و البته این منافاتی با داشتن دغدغه و حساسیت نسبت به وضعیت زیستی و معیشتی همنوعان ندارد .

2- در متون اخلاقی و دینی و نیز مواعظ بزرگانِ عرصه معنویت و دین ورزی آمده است که همواره در زندگی مادی به پائین تر از خود نگاه کنید ولی در معنویات بالاتر از خود را در نظر بگیرید . در زندگی مشترک نیز باید بنابر تعالی و ترقی معنوی و عدم ایستایی به لحاظ سلوکی باشد وضعیت موجود به لحاظ اخلاقی و معنوی هیچگاه وضعیت مطلوب نباشد که موجب رکود و ایستایی خواهد گردید . باید همواره دنبال تعالی جویی بود .

3- از بزرگ کردن مسائل کوچک و کم اهمیت جدّاً پرهیز داشته باشیم . غالب اتفاقات پرهزینه و جبران ناپذیر به خاطر مسائل بسیار بی اهمیت و بعضاً بي اساس مانند بدگماني و ... روی می دهد و در یک زندگی مشترک توأم با کامیابی باید مسائل بی اهمیت ، ذهن و ضمیر را به خود مشغول سازند و البته واضح است كه اين به معني بي تفاوت بودن نمي باشد بلكه پرهيز از حساسيت هاي بي مورد منظور مي باشد .

4- از استماع سخن طرف مقابل اِبا نداشته باشیم . از مهمترین مشکلات زندگی مشترک نداشتن تحمل برای گوش دادن به سخن همسر می باشد . اگر اخلاقِ حسن استماع در خانواده ای نهادینه شود غالب اختلافات در همان مراحل اولیه برطرف خواهند شد . نبايد خود ربي عيب و نقص پنداشت و نسبت به سوالات و ابهامات طرف مقابل بي تفاوت بود بلكه بايد با تانّي و سعه صدر در رفع ابهام و سؤ تفهّم سعي و تلاش داشت و موثرترين راه ، گفتگوي توأم با آرامش و اعتدال مي باشد و به جد از خود حق پنداري مطلق پرهيز داشت .این سخن از «پل ریکور» فیلسوف و مورخ فرانسوی به حق کلامی صائب و نهایی است که :«خشونت آنگاه آغاز می شود که گفتگو پایان پذیرد».

5- بايد از خشونت جدّاً پرهیز داشت که به تعبیر بزرگان اولش سفاهت و دیوانگی است و آخرش ندامت و پشیمانی . ابرازِ قدرت مستبدانه را برای خود نقطه قوّت ندانیم بلکه آن را ضعفی ناشی از نداشتن سعۀ صدر و انعطاف پذیری لازم بدانیم و در پی رفع و ترک آن باشیم.

6- طرفین باید جواب مورد وفاقی به این پرسش در زندگی داشته باشند که می خواهند از داشته های خود به صورت معقول و مشروع بهره مند شوند یا حسرت نداشته های خود را بخورند . در واقع دنبال بهره مندی هستند یا صرفاً مالکیت . دنبال مالکیت بودن موجب خواهد شد که به خاطر سیری ناپذیر بودن انسان ، به آرامشِ مطلوب نرسد و همواره در پی رقابت با دیگران باشد .

7- در مواردی که تضاد منافع به میان می آید ساده ترین راه برای خارج نشدن از حریم عدالت و انصاف این است که خود را جای طرف مقابل قرار دهیم و ببینیم اگر خودمان جای او بودیم چگونه قضاوت می کردیم . این سخن کانت باید همواره در نظر باشد که : به گونه ای زندگی کنید که به دیگران هم بتوانید بگوئید اینگونه زندگی کن . مثلاً اگر یکی از زوجین می خواهد والدین خود را به مهمانی دعوت کند اگر طرف مقابل راضی نباشد در نظر بگیرد که برای آمدن پدر و مادر خودش به خانه نیز اینگونه بی رغبتی نشان می دهد ؟! و البته واضح است که این مطلب در چهارچوب اعتدال و تعادل مطرح می باشد .

8- توانایی ایجاد ارتباط و رفع اختلاف را در خود تقویت کنیم . غالب مشاجرات و منازعات خانوادگی از عدم توانایی در رفع اختلافات ناشی می شوند و بعضاً يك اختلاف ساده و قابل حلّ با بي تدبيري و كج سليقگي بزرگ شده و مشكلات پر هزينه اي ايجاد مي كند . مخصوصاً آقايان بايد توجه داشته باشند كه زن به لحاظ ساختار روحي و رواني نياز بيشتري به محبّت و مهرورزي دارد و متوقّع محبّت مي باشد . بايد در حد معقول و به گونه اي كه موجب تبعات منفي نگردد نازش را كشيد و نيازش را برآورده ساخت .

9- نقاط ضعف و عوامل تحریک کننده حساسیت طرف مقابل را در نظر بگیریم و آن موارد را در صورت امکان برایش توجیه نموده و حل نمائیم و در صورت عدم امکان چنین امری ، با آن مسائل کنار بیائیم و نسبت به آنها مدارا داشته باشیم هر انسانی در زندگی خود نقاط ضعف و شاید به تعبیری حساسیتهایی دارد که با لحاظ آنها در زندگی مشترک می توان بسیاری از اختلافات و کدورتها را پیش بینی نمود و قبل از وقوع ، آنها را دفع کرد .

10- با تمامی این سخنان ، داشتن همسری از هر لحاظ ایده آل و مطلوب شاید چندان سهل الوصول نباشد بلکه آنگونه که در احادیث آمده است مانند کلاغ پا سفید ، وجود ندارد و نباید انتظار داشتن چنان همسری را داشت باید در نظر گرفت که زن یا شوهر ، متوسطش هم خوب است . قبل از ازدواج باید هر دو چشم را به خوبی باز کرد با یکی محاسن طرف مقابل را دید و با چشم دیگر ، معایب وی را ولی پس از ازدواج باید چشمی را که معایب را می بیند     فرو بسته و به محاسن و امتیازات طرف مقابل تمرکز داشت . متأسفانه غالباً خلاف این مطلب روی می دهد ، قبل از ازدواج عشق و علاقه موجب می شود که معایب طرف مقابل به چشم نمی آیند و پس از ازدواج با فروکش کردن شور و شوق اولیه معایب یکی پس از دیگری نمایان می شوند و زندگی را غیر قابل تحمل می سازند .